Ogród Japoński (część 1)

2024 Autor: Sebastian Paterson | [email protected]. Ostatnio zmodyfikowany: 2023-12-16 13:53

Ogród japoński: część 1, część 2, część 3, część 4.

• Japoński ogród haiku
• Ogród Japoński w miniaturze
• Sakutei-ki

Japoński ogród haiku

„Ogród japoński można porównać do wiersza haiku. Sprowadza złożoność świata przyrody do jego istoty w ogrodzie” ¹- powiedział projektant krajobrazu z Kalifornii, Mark Bourne, który wykorzystuje rodzime rośliny w ogrodzie, aby uchwycić wabi - poetyckie odosobnienie, które charakteryzowało XVI-wieczną kulturę ogrodów herbacianych (tianiwa). Herbaciarnie - „chashitsu” znajdowały się wówczas poza miastami i zakładały ucieczkę od miejskiego zgiełku i samotności na wsi. Ta tradycja jest zachowana i podtrzymywana w Japonii do dziś. Goście zaproszeni na ceremonię parzenia herbaty rozpoczynają swoją podróż do herbaciarni kamienną ścieżką („roji”), która stopniowo prowadzi gościa do herbaciarni, gdzie właściciel przygotuje i poda herbatę według ścisłych zasad ceremonii parzenia herbaty rytuał.

Idealny japoński ogródek herbaciany jest widoczny przez okno jako część i przedłużenie herbaciarni lub pawilonu. Przebywający w nim ludzie, popijając herbatę, odpoczywają przy stole w pokoju wewnętrznym lub w fotelu na zadaszonej werandzie. Estetyczną przyjemność można uzyskać patrząc przez okno ogrodu japońskiego przy każdej pogodzie io każdej porze roku, gdyż ogrody japońskie są zaprojektowane tak, aby ich kompozycja uwzględniała zmianę pór roku.

Ogrody herbaciane różnią się wielkością i tym, co znajduje się wewnątrz ogrodu. W zależności od chęci i możliwości w ogrodzie mogą znajdować się drzewa, kwiaty, rośliny zielone, sztuczne wodospady, strumienie, osobno położone kamienie lub ogromne głazy. Jednak ogródek herbaciany można stworzyć niewielkim kosztem i na bardzo małej powierzchni, a takie skromne ogrody wymagają minimalnej konserwacji. Jeśli chcesz, możesz stworzyć piękny japoński ogród w ciasnych warunkach miejskiego środowiska, na małym balkonie miejskiego mieszkania, na parapecie, a nawet na biurku. Jeśli z powodzeniem wybierzesz punkt widokowy, możesz osiągnąć efekt przebywania w japońskim ogrodzie i naładować życiodajną energię po zgiełku i stresie, jakim jest nasze życie.

Ogród Japoński w miniaturze

Przeglądając stare magazyny, w październikowym numerze amerykańskiego magazynu Popular Mechanics z 1930 roku natknąłem się na artykuł Boba Hartleya o tym, jak samodzielnie stworzyć miniaturowy ogród japoński. Podobał mi się ten pomysł. Myślę, że wszystkich, którzy również marzą o swoim wyjątkowym ogrodzie japońskim, ale nic o nim nie wiedzą lub nie mają odpowiedniej działki na stworzenie tak naturalnej wielkości ogrodu, będzie przyciągał pomysł stworzenia miniaturowy, ale prawdziwy japoński ogród z żywymi roślinami i prawdziwym stawem, o który trzeba będzie dbać tak samo, jak o naturalnej wielkości ogród japoński.

Alternatywnym rozwiązaniem byłoby stworzenie ogrodu japońskiego z wykorzystaniem sztucznych przedmiotów: sztucznego drzewka bonsai, miniaturowych sztucznych krzewów, kwiatów, kamieni i piasku. Jeśli kogoś pociąga pomysł miniaturowego ogrodu, to można skorzystać z figurek i elementów z różnych modeli japońskiego ogrodu skalnego dostępnych w handlu.

Najważniejsze, że ogród, który stworzysz, nie powinien pozostawiać wrażenia chaotycznie zebranych postaci, kamieni i roślin, które nie harmonizują pod względem wielkości i proporcji, co Japończycy docenią jako wulgarną podróbkę, a taki ogród raczej nie pomóż nam wczuć się w atmosferę relaksu i percepcji piękna, choć miniaturowego, ale prawdziwego japońskiego ogrodu.

Dlatego zanim przystąpimy do tworzenia takiego miniaturowego ogrodu japońskiego, trzeba sobie wyobrazić, co jest zainwestowane w koncepcję „ogrodu japońskiego”, z jakich elementów się składa i jakie są zasady jego kompozycji

Sakutei-ki

W głębi samotnego serca

czuję, że muszę umrzeć

Jak blada kropla rosy

Na trawie mojego ogrodu

W gęstniejących cieniach zmierzchu ²

Mistress Casa (VIII wiek)

Chiński cesarz Ying Zheng Qin Shi Huang (259-210 pne) przeszedł do historii jako władca pierwszego scentralizowanego państwa chińskiego, pod którym miał towarzyszyć Wielki Mur Chiński i ogromny kompleks grobowy ze słynną „armią terakotową”. cesarz w zaświatach po jego śmierci. Jego imię związane jest z pojawieniem się chińskiego malarstwa pejzażowego i powstaniem zespołów pałacowych otoczonych parkami krajobrazowymi, reprezentującymi w pomniejszeniu wszystkie zakątki rozległych posiadłości pierwszego chińskiego cesarza.

Za panowania Qin Shi Huanga narodziła się swoista sztuka „penjowania” - tworzenia miniaturowych modeli krajobrazów. W następnych stuleciach rozwijała się sztuka tworzenia miniaturowych kompozycji naturalnych z kamieni, piasku i roślin. W tym okresie zaczęły powstawać różne kierunki i szkoły tej formy sztuki, które kontynuowano w Japonii, gdzie na podstawie wiedzy przywiezionej z Chin o tworzeniu harmonijnego środowiska i miniaturowych modeli „penzhina” pojawiły się nowe kierunki, różniących się techniką i metodami prezentowania naturalnych krajobrazów, takich jak bonsaki, suiseki, saikei, bonkei i bonsai.

Pierwsze ogrody pojawiły się w Japonii podczas budowy tam wielkich kurhanów zwanych Kofun (300-552) ³ … W rejonie Asuka prefektury Nara podczas wykopalisk archeologicznych odkryto sztuczne strumienie i stawy utworzone z kamieni i bruku, które zostały zbudowane przez chińskich rzemieślników i przypominały w strukturze duże chińskie ogrody ze stawami. W kolejnym okresie Nary (710-784) takich ogrodów jest coraz więcej i najprawdopodobniej zaczęli je tworzyć lokalni mistrzowie. Ogrody z tego okresu wyróżniały się bardziej miękkimi liniami brzegów strumieni i stawów, brzegi stawów nie były wzmocnione kamiennymi ścianami, ale miały kręte płycizny i kamieniste plaże. W ostatnich latach w mieście Toin, prefekturze Mie oraz w kompleksie pałacowym w starożytnej stolicy Japonii, Heidze-Ke (VIII wiek), odrestaurowano dwa ogrody z tamtej epoki. Złoty wiek arystokratycznych ogrodów japońskich, kiedy rozwój architektury ogrodowej osiągnął apoteozę,przypada na okres Heian (794-1185), którego nazwę można przetłumaczyć jako „spokój, pokój”. Z tego okresu pochodzi najstarszy zachowany podręcznik ogrodniczy „Uwagi o organizacji ogrodów” - „Sakutei-Ki”, znany po rosyjsku lepiej jako „Traktat o ogrodnictwie” lub „Tajemnicza księga ogrodów”. W chwili obecnej traktat ten nie stracił na znaczeniu.

I prawie wszyscy autorzy, którzy później pisali o ogrodach japońskich, odwołują się do tego traktatu. Pisownia „Sakutei-Ki” jest tradycyjnie przypisywana Tachibanie Toshitsuna (1028-1094). Pomimo faktu, że okres ten naznaczony był budową dużej liczby świątyń buddyjskich i wzrostem liczby praktykujących buddyzm wśród ludności japońskiej, w kompozycji Sakutei-Ki sintoistyczne przekonanie, że wszystkie obiekty są istotami czującymi, zostało zastosowane do kompozycji ogrodu. Pojęcie to, charakterystyczne dla okresu Heian, nosi nazwę „mono no avare”, co dosłownie tłumaczy się jako „patos przedmiotów”. „Mono no avare” można też przetłumaczyć jako „świadomość przemijalności”, „uczucie ulotności”. Stan odpowiadający takiemu uczuciu można opisać jako gorzką radość, że wszystko jest ulotne, a także smutek i tęsknotę za tym, że wszystko przemija. To uczucieWydaje mi się, że poetka Kasa no Iratsume z początku VIII wieku, znana również jako pani Kasa, która pisała wiersze w stylu waka, japońskiego gatunku tekstów miłosnych popularnych w średniowiecznej Japonii, została z wyczuciem przekazana.

Znajomość i użycie waka w korespondencji było wyznacznikiem wykształcenia i gustu oświeconej elity epoki Heian. Kimkolwiek był autor Sakutei-Ki, można o nim powiedzieć, że podobnie jak pani Kasa najprawdopodobniej nie był ogrodnikiem, lecz dworzaninem lub wysoko wykształconym szlachcicem. Traktat opowiada o tym, jak stworzyć dobry ogród, o metodach i zasadach urządzania ogrodów. Wiele koncepcji przedstawionych w traktacie pochodzi z chińskich książek o ogrodnictwie i ogrodnictwie. Jednak różnice charakterystyczne dla japońskiej sztuki ogrodniczej już się pojawiają. I tak np. Powtarzając zasady chińskiej nauki o harmonii ze środowiskiem Feng Shui, która jest w istocie taoistyczną praktyką symbolicznej eksploracji przestrzeni, autor traktatu proponuje alternatywne rozwiązania. Według autora dziewięć wierzb może zastąpić rzekę,a trzy cyprysy to wzgórze. Autor uważa, że jeśli zasady metafizyczne są nierozsądne i ograniczają twórcę ogrodu, to można je zastąpić prostszymi i bardziej elastycznymi. Takie podejście jest typowe dla Japonii, kiedy pomysły zapożyczone z innych krajów są zmieniane tak, aby pasowały do Japonii i harmonijnie wtapiały się w kulturę Japonii.

¹ Chadine Flood Gong, Lisa Parramore, Svein Olslund, „Living with Japanese Gardens”

² Przetłumaczone przez Z. L. Arushanyan

³ Patrick Taylor, Oksfordzki towarzysz ogrodu